“Karne" deyince, okul not durumunu gösterir belge geliyor akla. O zaman "çek karnesi" adı, anlamsız görünüyor.
Halbuki Fransızcadan dilimize giren “karne" sözcüğünün Fransızcada yazılışı “carnet” ve anlamı defter. Çek defterine de Fransızcada "Carnet de chéque" deniyor. ( İngilizcede "Check book" )
Fransızca "carnet" sözcüğü eski Fransızcada aynı anlama gelen “caern”sözcüğünden evrilmiş.
“Caern" sözcüğü ise latince “quaterni" sözcüğünden türetilmiş.
Quaterni, bir kağıt yaprağın ikiye katlanması ile elde edilen dört yüzlü deftere verilen ad.
Latince olan quaterni sözcüğü de yine Latince ”dört” demek olan “quatuor” sözcüğünden türetilmiş.
Yani dilimizdeki karne sözcüğünün izlediği yol aşağıdaki gibi.
quatuor (Lat.) > quaterni ( Lat. ) > caern ( Fr. ) > carnet ( Fr. ) > karne ( T. )
Karneler okul karnelerinden ibaret değil; ya bir hak kullanımı için bir kurum, kuruluş tarafından dağıtılıyor ( kömür karnesi, ekmek karnesi, sağlık karnesi gibi ) ya sonucu / durumu gösterir bir belge oluyor. ( Okul karnesi gibi ) Bu durumda çek karnesi bir hakkın kullanımı için verilen karneler sınıfına giriyor.
Karneleri biçimlerine göre sınıflarsam üç çeşit karneden söz edebilirim.
1- Bir yaprak kağıdın ikiye katlanması ile elde edilen dört yüzlü defter. ( quaterni ) Örnek : günüzdeki okul karneleri
2- Gerektiğinde zımbalı yaprakları koparılarak bir hakkın kullanılmasını sağlayan çok sayfalı defter.
Örnek : günümüzdeki çek karneleri ve geçmişteki vapur karnesi ile SGK Sağlık Karnesi
3- Her hak kullanımında kenarından bir tane koparılarak verilen veya işaretlenen kuponlarıyla birlikte yekpare bir kart. Örnek : Geçmişte ekmek karnesi (ekmek kartı ), yaş çay alım karnesi
Bu durumda karne dediğimizde sözcüğün aklımızda birden çok imge yarattığı açık.
Öyleyse “çek karnesi” değil de “çek defteri” demek yerinde olur.
Aslında 1985 yılında kabul edilen 3167 sayılı mülga çek kanunda adı çek karnesi iken
2009 yılında kabul edilen 5941 sayılı çek kanununda ve 2010/2 sayılı TCMB tebliğinde adı çek defteridir artık.
2009 yılında kabul edilen 5941 sayılı çek kanununda ve 2010/2 sayılı TCMB tebliğinde adı çek defteridir artık.
Çek koçanı ise, ( sanıldığı gibi çek defterinin öteki adı değil ) zımbalı bölümden koparılmış çek yapraklarının defterde kalan dip kısmıdır. Keşideci düzenlediği çekin bilgilerini, ileride hatırlamak için koçan üzerine not ediyor. Koparılan çekin seri numarası koçanında da matbu olarak yazılı oluyor.
"Çek koçanı" adının ( hiç bir sözlükte yer almamasına karşın ) ticari hayatta çek defteri anlamında kullanıldığı oluyor. Galat ( yanlış kelime ) olduğu "koçan" yansımasının yerini bulmamasından da anlaşılıyor.
"Çek koçanı" adının hatalı biçimde "çek defteri" anlamında kullanıldığı birkaç içtihat metnini örnek olarak aşağıya not ediyorum.
- 23. Ceza Dairesi 2015/3012 E, 2015 / 4917 K. İçtihat metni ....... " 25 adetlik boş çek koçanında bulunan 308471 nolu ......çeki"
- 19. Hukuk Dairesi 2011/8581 E. 2012/2178 K. İçtihat metni ......."davalılara teslim edilen çek koçanından keşide edilen çeklerin..."
Kaynak
- Etimoloji Sözlüğü , https://www.etimolojiturkce.com
- Kubbealtı Lugatı, http://lugatim.com
- Ticaret Sözlüğü, Orhan Hançerlioğlu, Remzi Kitabevi, Birinci basım 1982, Sf 316
09 Eylül 2018 Pazar - Erdal Bilgen
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder